Fetüste Gelişme Geriliği

Gebelik haftasına uygun olmayacak şekilde küçük, doğum ağırlığı 10 persantilin altındaki fetüslere intrauterin gelişme geriliği olan fetüsler denir. Bu fetüslerin % 70'i basitçe yapısal olarak küçüktür ve bu nedenle IUGR ( intrauterin gelişme geriliği) çoğu fetüs için yanlış olarak kullanılır. Gerçekten IUGR  olanlarda vücut  yağ oranı, total protein, total DNA, RNA ve serbest yağ asitleri azalmıştır. IUGR  olanların % 20 sinde simetrik küçüklük vardır. Yani tüm organlar aynı oranda küçüktür. IUGR olgularının %80'inde ise asimetrik olma hali vardır. Bunda beyin ağırlığı nispeten korunmuş,  ancak özellikle karaciğer ve timus ağırlığı azalmıştır. Bunlarda beyinde hücre sayısı değil, boyutunda azalmaya bağlı hafif bir düşüş vardır.

Simetrik IUGR olan fetüslerde azalmış beyin hücresi nedeni ile beyin de küçülmüştür.

IUGR olgularında akciğer  ve böbrek kan akımı azalır,  bu da amnion sıvısında azalmaya neden olur.

Genetik anormallikler vakaların % 30 unda etkilidir. Özellikle Down sendromunda IUGR olasılığı  4 kat artar.  Bunun yanısıra 18 ve 13. kromozomların  trizomisinde ve Turner sendromunda, duedonal atrezi, akondroplazi, osteogenesis imperfekta, gastroşisiz ve bazı sendromlarda  da IUGR sık olarak beraber bulunur. Bunlarda IUGR gebeliğin erken döneminde başlar ama bu bir kural değildir.

Bazı enfeksiyon ajanları anne karnındaki bebeği enfekte ederek büyümesini etkiler. Böyle olgular  vakaların % 15 ini teşkil eder. En sık neden  sitomegalovirüstür ( CMV). İlk 3 ayda annenin geçirdiği kızamıkçık hastalığı fetüsün damar yapısını bozarak hem pekçok hasara neden olur,  hem de büyümesini durdurur. Toksoplazmosis, herpes virüsü, su çiçeği, çocuk felci ve grip virüsleri de IUGR ye neden olabilir.

Plasenta ( eş ) bilindiği üzere anneden fetüse  tüm gereksinimleri gönderen bir oluşumdur. IUGR olgularında plasenta boyutları küçük olarak saptanır. Plasentanın kendi anormallikleri de IUGR nedenidir.

Çoğul gebeliklerde IUGR riski % 20-30 oranında artış gösterir.

Anneye bağlı pekçok etken de IUGR nedenidir. Bir kez IUGR doğuran annenin sonraki gebelik için riski 2 kat artar.
Annenin gebeliği sırasında yüksek tansiyona sahip olması en sık rastalanan IUGR nedenidir. Bunun yanısıra annenin sigara , alkol alımı, uyuşturucu kullanması , kötü beslenmesi , kollajen hastalıklarının olması riski arttırır.

Tanı koymada en önemli aracımız fetüsün gebeliğin erken döneminde  çekilen ultrasonlarıdır. Özellikle 11-12 haftalardaki ölçümler en garantili olanlardır. İlerleyen gebelik haftalarında bebeğin karın çevresi ölçümü fetal  büyümeyi değerlendiren en önemli ölçümdür. Ayrıca IUGR olgularında ultrasonda amnion sıvı ölçümü önem arzeder. Şüphe uyandıran vakalarda umblikal ve uterin arter doppler ölçümü yapılır . Fetüsün beyin kan akımı da ölçülür.

IUGR olgularında erken doğum zorunluluğu sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu sebeple sezaryan doğum olasılığı artar. IUGR nin nedeni ve şiddetine bağlı olarak yenidoğanda problem çıkma olasılığı artar.

IUGR ´ın pekçoğunda sebep önlenemez olduğundan korunma açısından sadece bazı girişimler yapılabilir. Anne adaylarının enfeksiyon ajanlarından uzak durmaları, beslenmelerine özen göstermeleri, kötü alışkanlıklarından kurtulmaları, hipertansiyonun regüle edilmesi , bazı olgularda anneye aspirin kullandırılması sayılabilecek korunma yöntemleridir.

IUGR li bebekler   doğumdan sonraki 6 ay içinde emsallerini yakalar ama genellikle fiziksel olarak daha kısa olmaktadırlar. Genelleme yapılmamakla beraber daha fazla nörolojik ve entellektüel problem yaşamaktadırlar.