Sedimantasyon Nedir?
12.08.2024Sedimantasyon, vücudun inflamasyon veya enfeksiyon gibi çeşitli sağlık sorunlarına tepki olarak kanın belirli bir hızda çökelmesini ölçen bir testtir. Bu test, genellikle sedimantasyon hızı veya eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) olarak adlandırılır ve laboratuvar tıbbi testlerinin önemli bir parçasıdır.
Sedimantasyon Nedir?
Sedimantasyon, kan örneğinde bulunan kırmızı kan hücrelerinin (eritrositlerin) belirli bir süre boyunca tabanda birikme hızını ölçen bir testtir. Bu test, genel bir inflamasyon veya hastalık göstergesi olarak kullanılır. Eritrositlerin tabanda birikme hızı, vücuttaki iltihaplanma ve diğer patolojik durumlar hakkında bilgi verebilir.
Sedimantasyon Testi Nasıl Yapılır?
Sedimantasyon testi, genellikle bir kan örneği alınarak yapılır. Test için hasta, genellikle aç karnına, bir sağlık kuruluşuna giderek kan örneği verir. Alınan kan örneği, bir tüpe konur ve bu tüp dik bir şekilde bir sedimantasyon cihazına yerleştirilir. Test süreci şu adımlardan oluşur:
-
Kan Örneği Alımı: Hemşire veya laboratuvar teknisyeni, genellikle kolun ön kısmındaki bir damardan kan alır. Kan, antikoagülan maddeler içeren bir tüpe konur.
-
Tüpün Hazırlanması: Alınan kan örneği, bir sedimantasyon tüpüne aktarılır. Bu tüpte kan, belirli bir yükseklikte ayrılmasına izin verilen bir sıvı olarak kalır.
-
Testin Yapılması: Tüp, belirli bir süre boyunca dik pozisyonda bekletilir. Sedimantasyon işlemi, genellikle 1 saat süren bir süre boyunca izlenir.
-
Sonuçların Değerlendirilmesi: Kanın içinde bulunan hücrelerin çökme hızı ölçülür. Bu hız, milimetre cinsinden kaydedilir. Testin sonucuna göre, hücrelerin ne kadar hızlı çöktüğü belirlenir.
Sedimantasyon testi, inflamasyon, enfeksiyon, bazı kronik hastalıklar ve bazı kan hastalıklarının teşhis ve izlenmesinde kullanılır.
Sedimantasyon Değer Aralığı Kaç Olmalı?
Sedimantasyon testi, kandaki iltihaplanma durumunu değerlendirmek amacıyla yapılan bir testtir. Bu testte, eritrositlerin (kırmızı kan hücreleri) belirli bir süre içinde ne kadar hızlı çöktüğü ölçülür. Sedimantasyon değeri yaşa ve cinsiyete göre değişiklik gösterebilir.
50 yaşın altındaki erkekler için normal sedimantasyon değeri 0-15 mm/saat aralığında, 50 yaşın altındaki kadınlar için ise 0-20 mm/saat aralığında olmalıdır. 50 yaş üstü erkeklerde bu değer 0-20 mm/saat, kadınlarda ise 0-30 mm/saat aralığında kabul edilir. Çocuklarda ise normal sedimantasyon değeri genellikle 0-10 mm/saat arasında olmalıdır.
Sedimantasyon değerinin referans aralıklarının üzerinde olması, kandaki iltihaplanma seviyesinin arttığını ve kırmızı kan hücrelerinin daha hızlı çöktüğünü gösterir. Bu durum, vücutta bir enfeksiyon, iltihaplanma veya bazı kronik hastalıkların varlığına işaret edebilir. Sedimantasyon düşüklüğü ise genellikle vücutta aktif bir iltihap veya enfeksiyon bulunmadığına işaret eder, ancak bazı sağlık durumları da düşük sedimantasyon değerlerine neden olabilir.
Örneğin, bazı böbrek ve karaciğer hastalıkları, yüksek kan şekeri seviyeleri sedimantasyon değerini düşürebilir. Ayrıca, yeni doğan bebeklerde, kronik yorgunluk sendromu, konjestif kalp yetmezliği, düşük plazma proteini seviyeleri, orak hücre anemisi ve kan dolaşımı bozuklukları gibi durumlar da sedimantasyon düşüklüğüne yol açabilir.
Sedimantasyon Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Sedimantasyon yüksekliği, kandaki kırmızı kan hücrelerinin (eritrositlerin) normalden daha hızlı bir şekilde dibe çökmesi anlamına gelir. Bu durum, vücutta bir iltihaplanma veya enfeksiyonun olduğunu gösteren bir belirti olabilir. Sedimantasyon testi, vücuttaki iltihaplanmanın varlığını ve şiddetini ölçmek için kullanılan bir testtir, ancak spesifik bir hastalığı tanımlamaz.Sedimantasyon değerinin yüksek çıkması, çeşitli sağlık sorunlarına işaret edebilir. Bunlar arasında enfeksiyonlar, romatizmal hastalıklar (örneğin, romatoid artrit), lupus gibi otoimmün hastalıklar, kanser türleri, böbrek hastalıkları ve bazı kronik hastalıklar bulunur. Aynı zamanda, hamilelik, anemi ve yaşlılık gibi durumlar da sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir.
Sedimantasyon yüksekliği, doktorlar tarafından diğer tanı testleriyle birlikte değerlendirilir. Yüksek sedimantasyon değeri, bir hastalığın seyrini izlemek veya tedaviye yanıtı değerlendirmek amacıyla da kullanılır. Ancak, tek başına sedimantasyon testi, kesin bir tanı koymak için yeterli değildir; bu nedenle, doktorlar genellikle ek testler yaparak durumu daha ayrıntılı bir şekilde değerlendirir.